OYUN VE OYUNCAK

Merhaba,

Bu ay sizlere bol kaynaklı bir konu seçtim. Çocukların hayatında olmazsa olmazı; “Oyun ve Oyuncak”.

Oyun ve oyuncak hakkında makaleleri taradığımda karşıma, konuya çok farklı açılardan bakıldığını gördüm. Bunların çoğu çocuk gelişimi üzerindeki etkileri olmasıyla beraber, endüstrinin oyun ve oyuncak üzerindeki etkileri, cinsiyet ayrımı üzerindeki etkileri, anne-baba-öğretmenlerin oyun ve oyuncağa bakış açısından da bir çok makaleye rastladım.

Konuya ilk önce oyun kavramı ile başlarsak; çocukta iki yaş dolaylarında dramatik oyun başlar. Yetişkinin taklit edilmesi ve yaratıcı ögeleri olan dramatik oyun yoluyla çocuk, bağımlılık-bağımsızlık çatışmalarını çözümler ve öz denetim kazanır. Ayrıca çevresinde gördüğü ve yaşadığı olayları tekrarlayarak gerçek yaşamda kendisine konulan sınırları dener ve doğru-yanlış kavramlarını pekiştirir. İki-dört yaş arasında konuşma ve sembolik düşünce gelişir. Buna paralel olarak çocuk, eşya ve değişik nesnelerle konuşur. Sembolik oyun, çocuğun sorular sorup, yanıtlar almasını sağlar. Sonuçta çocuğun düşünme sistemi gelişir.⁴

Oyun çocuğun en önemli işi, oyuncak ise en önemli aracıdır. Çocuğun hayatının en önemli evresi olan oyun ve oyuncak, çocuğun gelişimi için de çok yararlıdır. Çocuğun bilişsel, sosyal, bedensel, duygusal ve dilsel gelişimine oldukça büyük katkı sağlar. Ayrıca aile, öğretmen ve arkadaşlarında çocuğun bu dönemindeki gelişimsel faaliyetleri üzerinde büyük rol oynar. Bunların yanı sıra çocuğa sağlanan özgür oyun çevresinin de aile ve arkadaş kadar çocuk üzerinde etkisi vardır.

Oyun konusunda araştırmacılar net bir fikir birliğine olsa da oyuncak konusun fikirler daha çetrefilli hale geliyor. Bazı eğitim ekolleri veya araştırmacılar çocuğun gelişimi için “oyuncak olmazsa olmaz” derken bazı araştırmacılar ise “oyuncak olmasa da olur,” der. Eğer bir ebeveyn yada eğitmen olarak oyuncak konusunu masaya yatıracak isek; cinsiyet rolleri, tüketim toplumu olmak,, işlevselliği ve endüstriyel açıdan bakarak bütünü görmek çok daha doğru olacağı kanısındayım. Çünkü çocuğun gelişimine uygun alınmamış her oyuncak; zarar verebilir nitelikte olma potansiyeline sahip.

Çocukların sağlıklı gelişimi için bilinçli davranmak çok önemlidir. Genellikle aileler çocuklarının cinsel kimlik gelişimi için endişeye kapılıp yanlış tavırlar sergileyebilmekte ve çocuklarına hangi cinsiyet grubuna ait olduğunu öğretmeye çalışmaktadırlar.⁶ Bu da çocuğun cinsiyet kimliğinin gelişiminde, sosyalleşmesinde olumsuz etkiler bırakabilmektir.

Endüstrinin gelişmesi ve gittikçe artan düzeyde tüketim toplumu olmamızla birlikte, çocuklarımızı başka bir tehdit ile baş başa bırakmaktayız. Neoliberal ekonomik küreselleşme çocuk kültürü, oyun ve oyuncaklarının endüstrileşmesine yol açmıştır. Bu yüzden, günümüzde çocukluk kavramının, küreselleşme süreçleri bağlamında ele alınması gerekmektedir. Ekonomik küreselleşmenin yükselmesi ile birlikte, ulus ötesi şirketler tüm dünyada pazarlama stratejileri ile çocukları hedef almışlardır. Bu bağlamda, yiten çocukluk, çocukların tek tipleşmesi ve tüketen çocuk imgesinin ortaya çıkması tartışılmıştır. Günümüzde çocuklar giderek artan bir şekilde tüketici olarak sosyalleşmekte, metalaşma ve şeyleşme süreçlerinin objesi haline gelmektedirler.⁵ Küreselleşmenin ve neoliberal politikaların çocuk oyuncaklarını metalaştırdığı bir dönemde çocuklarımızı bu durumdan çıkarmak da biz yetişkinlerin sorumluluğunda.

Bu bilgiler ışığında biz yetişkinlerin dikkat etmesi gereken; oyunun doğuştan en doğal ve yasal hakkı olduğunu unutmadan, gelişim aşamalarına göre çocuğun her yaşta oyuna ihtiyacı olduğudur. Oyuncak seçimlerinde de bu bilgiler gözetilerek, cinsiyet ayrımı yapmaksızın çocuğa gelişiminde ihtiyacı olan oyuncağı, ihtiyacı kadarını almak.

Kaynakça:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12812809/

2. https://www.questia.com/library/4729781/play-and-exploration-in-children-and-animals

3. ÇOCUĞUN GELİŞİM SÜRECİNDE EĞİTSEL BİR ETKİNLİK OLARAK OYUN Sinan KOÇYİĞİT , Mehmet Nur TUĞLUK , Mehmet KÖK

4. 1–3 YAŞ DÖNEMİNDEKİ ÇOCUĞUN OYUN VE OYUNCAK ÖZELLİKLERİNİN GELİŞİM KURAMLARI İLE AÇIKLANMASI

5. Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü

6. OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARIN CİNSİYET ÖNYARGILARI İLE OYUNCAK SEÇİMİ VE EBEVEYNLERİN BUNA ETKİSİ

7. Oyun ve oyuncağın çocuk sağlığına etkisi

8. OYUN VE OYUNCAK ÜZERiNE — I

9. OYUN, OYUNCAK VE ÇOCUK

10. Oyuncağa Çocuk, Anne ve Öğretmen Bakış Açısı

11. PLAY AND CHILD DEVELOPMENT

12. PLAY IN CHILDREN’S DEVELOPMENT, HEALTH AND WELL-BEING

13. Toy Safety and Selection: Choose Developmentally Appropriate Toys for Safer Play

14. Çocuk gelişiminde oyunun önemi

Bu yazı Öğretmen Kulübü Mayıs 2020 Bülteninde ve 10 Haziran 2020'de de Öğretmen Kulübü Medium'da da yayınlanmıştır.

Bültenimizin tamamına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.