İnsanlar, doğduklarında toplumun kurallarını bilmezler. Dünyayı başkalarıyla paylaşmayı, duygularını açığa vurmayı sonradan öğrenirler. Oysa, yaşamak için, bu davranışların öğrenilmesi gerekir. Bunların elde edilmesi sürecine sosyalleşme denir (Binbaşıoğlu, 1978). Okula düşük sosyal yeterlilikle giren çocuklarda sıklıkla, akranlar tarafından reddedilme, davranış problemleri ve düşük akademik başarı gibi problemlerle karşılaşılmaktadır (Alexander, Entwisle and Dauber, 1993; Cooper and Farran, 1988; McClelland, Morrison and Holmes, 2000, akt: McClelland, Morrison, 2002.).
Bu bilgiler, çocuğun erken dönemde sosyal becerileri sağlıklı biçimde kazanmasının önemli olduğunu göstermektedir. Sosyal becerilerin gelişiminde temelleri atacak kurumlar ise önce aile ve daha sonra okul öncesi eğitim kurumlarıdır. Bu becerileri ilk olarak anneyle iletişiminden, aileyle etkileşimlerinden, daha sonra arkadaş çevresinden ve daha geniş bir çevreden etkilenerek geliştirir.
Çocuklarda güçlü sosyal becerilerin sinyallerinden bazıları şunlardır:
Uygun şekilde göz kontağı kurmak
Karşısındaki kişinin sözünü kesmeden, konuşmayı karşılıklı sürdürebilmek
Vücut dilini uygun kullanmak, karşısındaki kişiye mesafesini uygun ayarlayabilmek
Uygun şekilde bir konuşma başlatıp bitirebilmek
İlgisiz yorumlara girmeden konuşmanın konusuna bağlı kalabilmek, uygun sorular sormak
Karşısındakinin söyleyeceklerine ilgi göstermek
Yalnızca kendi istediği konularda konuşmak yerine karşısındakinin durumunu da önemsemek
Bir şeyi anlamadığında netleştirmek için sormak
Şakaları, kinayeleri, deyimleri, mecazları anlamak
Çevresindeki kişilerin farkında olmak, ses tonlarından ya da yüzlerinden nasıl hissettiklerine dair ipuçlarını yakalamak
Az tanıdığı insanlara ne kadar kişisel, özel bilgi vereceğini ayarlayabilmek
Öfkeye, başarısızlığa, hayal kırıklığına uygun tepki verebilmek
İletişim kurulan duruma göre konuşma şeklini ayarlamak
Empati kurabilmek, bir durumun bir başkası açısından nasıl olabileceğini hayal edebilmek
Davranışların olası sonuçlarını hesaplayabilmek
İlişkilerdeki zorlukları, çatışmaları sağlıklı bir şekilde çözebilmek
Başkalarına sevecen ve anlayışlı yaklaşabilmek
Çocuklar henüz bu becerileri öğrenme aşamasındadır, o yüzden bunların hepsini yapabilmelerini bekleyemeyiz. Becerilerimiz yetişkinlikte bile yavaş yavaş gelişmeye devam eder, fakat çocukluk döneminde sosyal gelişimin temelleri atılır.
Benjamin Bloom tarafından yapılan araştırmaya göre 17 yaşına kadar olan zihinsel gelişmenin;
%50’si 4 yaşına, %30’u 4 yaşından 8 yaşına, %20’si ise 17 yaşına kadar oluşmaktadır. Ayrıca, çocukların 18 yaşına kadar gösterdikleri okul başarısının % 33’ü 0–6 yaş arasındaki başarı ile açıklanabilmektedir. Araştırmalar, çocukların sosyal becerilerde ne kadar güçlü olduğuna bakarak, onların ileride sosyal ve duygusal olarak, akademik hayatta ve iş hayatında ne kadar iyi durumda olacaklarını tahmin edebileceğimizi söylüyor. Amerika’da bir üniversite tarafından yapılan, çocukları kreş çağından 25 yaşına gelene kadar takip eden bir araştırma (Jones, 2015), sosyal becerileri güçlü olan çocukların;
Akademik hayatta daha başarılı olduklarını, bir üniversite bitirme ihtimallerinin daha çok olduğunu,
İş hayatlarında daha başarılı olduklarını, iş bulma oranlarının daha fazla olduğunu,
Yaşam tarzında daha sağlıklı seçimler yaptıklarını, kendilerine zarar verecek ya da başlarını derde sokacak davranışlardan daha uzak durduklarını, ortaya çıkararak, bu çocukların ilerideki hayatlarında aldıkları olumlu sonuçları göstermiş.
Sosyal beceriler, iletişim kurduğumuz kişiden alacağımız tepkiyi belirlediği için, yaşamımızın birçok alanında belirleyici bir rol oynar; kariyerimizde, özel ilişkilerimizde, ruh sağlığımızda ve daha bir çok alanda. Bu yüzden sosyal beceriler, bir çocuğun gelişimde en çok önemsenmesi gereken konulardan biri. Unutmamak gereken nokta, bir çocuğun sosyal yönden güçlü olmasının doğuştan gelen bir özellik olmadığı, bu becerilerin çeşitli şekillerde öğrenilmesi ve ilişkiler içinde pratik edilmesi gerektiği. Bu becerilerin önemini fark etmeniz ve gözlemlerde bulunmanız geleceğe yönelik olumlu adımların başlangıcı olacaktır.
Burçak Temel
Eğitim
Taxonomy
çocuk gelişimi
ebeveynlik
aile
Sosyal beceriler
Bloom Taksonomisi
Çocuk
Teşekkürler